Tot 1 april (no joke) mag jong schrijftalent kersvers schrijfwerk (alle genres!) inzenden voor de onwijs populaire schrijfwedstrijd Write Now!. In 2015 won Jelko Arts de Limburgse voorronde van Write Now!. Op 18 mei vindt bij poppodium Grenswerk in Venlo de prijsuitreiking van 2017 plaats. Ook dan staat Jelko Arts op het podium, maar dan als presentator. Voorafgaand aan de inzenddeadline en de prijsuitreiking stelde Merlijn Huntjens hem wat vragen.
Dag Jelko!
Hallo Merlijn.
Hoe lang schrijf je al?
Mijn eerste teksten schreef ik voor het cabarettrio dat ik op de middelbare school ben gestart. Ik was toen veertien, vijftien denk ik. Samen met twee vrienden deed ik mee aan verschillende open podia en talentenjachten. We maakten kleinkunst, met sketches en liedjes die we zelf schreven. Daar is het schrijven begonnen.
Hoe kwam je erachter dat je schrijftalent bezit?
De eerste keer dat we met het cabarettrio op een podium stonden merkten we alle drie: wat wij leuk vinden, valt ook goed bij het publiek. We hadden – gewoon op het schoolplein – allerlei zinnetjes verzonnen en ineens bleken daar ook anderen om te kunnen lachen. Na de middelbare school ging ik Nederlands studeren en stopte ik met cabaret, maar ik bleef wel schrijven. Dat waren voornamelijk gedichten of beter: liedteksten zonder muziek. Dat bleek goed te passen op literaire avonden en daarbij kwam ook mijn podiumervaring van pas. Nu werk ik als schrijver, schrijfdocent en presentator. Dat begon allemaal met een cabaretwedstrijdje op de middelbare school.
In 2015 won je de Limburgse voorronde van Write Now!. Hoe heeft dit invloed gehad op jouw ‘schrijfcarrière’?
Voor iemand die veel voordraagt en op het podium staat is het meedoen aan een schrijfwedstrijd lastig: de jury leest je verhaal zonder dat ze je performance ziet. Ik was daar echt idioot zenuwachtig over. Voor het eerst werd ik gelezen zonder dat ik er zelf bij was. Ik had niet verwacht dat de jury mijn tekst überhaupt de moeite waard vond. Het winnen bevestigde voor het eerst dat mijn teksten ook op zichzelf kunnen bestaan. Dat ze goed genoeg waren om op papier te zetten.
Op wat voor manier heeft het invloed gehad op het schrijven zelf?
In de finale van Write Now! krijg je schrijfworkshops en je trekt op met andere jonge schrijvers. Je merkt daardoor dat schrijven geen verborgen hobby hoeft te zijn: ik nam het schrijven na Write Now! veel serieuzer, alleen maar omdat anderen mijn schrijven serieus namen. Dat helpt enorm. Write Now! bewijst dat het het waard is om je volledig op schrijven te richten. Voor mij maakte het duidelijk dat ik nog veel kon leren, dat er nog heel veel te lezen viel en dat schrijven niet zomaar een hobby voor op mijn zolderkamer was.
Wat zou je zelf nog heel graag willen leren op het gebied van schrijven?
Ik ben de laatste tijd veel bezig met getekende verhalen: met strips en graphic novels. Ik teken zelf ook korte verhalen. Op dat gebied wil ik nog heel veel leren. Er zijn veel supergetalenteerde tekenaars die prachtige en aangrijpende stripboeken maken. Daar kan ik jaloers naar kijken.
Op de site van Arts en Lentes (artsenlentes.nl) is te lezen dat je een literair duo vormt met Lotte Lentes. Wat brengt deze samenwerking jou?
De samenwerking met Lotte was zeker in het begin een geweldige stimulans. Tijdens onze studie merkten we dat we allebei mooie dingen willen maken. Of dat nu teksten, programma’s of theaterstukken zijn, we waren allebei op zoek naar een manier om verhalen over te brengen. Het is fijn om die drang te delen. Je kunt met z’n tweeën brainstormen, op zoek gaan naar podia en teksten aan elkaar voorleggen. Lotte is een steengoede schrijfster, ik ben zelf meer een performer, het is super inspirerend elkaar te stimuleren.
Wat zijn de nadelen van het werken in een duo?
Ik merkte het met Lotte, maar ook met het cabarettrio dat ik had, dat het verschrikkelijk moeilijk is om in een samenwerking hetzelfde te willen. Dat klinkt vaag, maar ik bedoel dat clichématige van ‘neuzen dezelfde kant op’. Dat is in de praktijk heel lastig vol te houden. Je ontwikkelt je en interesses verschuiven nu eenmaal. Lotte werkt op dit moment aan haar debuutroman, ik ben aan het tekenen geslagen en denk over een stripboek. Dat zijn compleet verschillende dingen.
Vroeger schreef je ook liedjes en cabaretteksten maar tegenwoordig hou je vooral van proza en poëzie? Vanwaar deze verandering?
Ik vind liedjes en poëzie niet zo ver uit elkaar liggen. Het zijn allebei genres waarbij de vorm essentieel is: het gaat om precies de goede woorden op precies de goede plek. Dat puzzelen en zoeken naar het juiste zinnetje vind ik mooi. Ik word er blij van als ik drie dagen rondloop met een zinnetje in mijn hoofd en dan op precies de goede formulering kom.
Je zei dat je zowel schrijft als tekent. Wanneer zet je welke vorm in?
Mensen houden van visuele verhalen. Het is niet voor niets dat tv-series zo populair zijn, dat we veel meer foto’s dan teksten delen op social media. We worden gegrepen door beeld. Ik teken daarom graag: tekeningen grijpen je aandacht, ze zijn eenvoudig te begrijpen, kunnen in één klap een sfeer in beeld brengen. Ik vind het interessant om die kracht te combineren met het trage van tekst. Ik heb nu een aantal beeldcolumns gemaakt waarin ik over een onderwerp schrijf, maar waarbij het de tekeningen zijn die impact veroorzaken. Ik schrijf het ene, maar teken er het andere bij. Of ik schrijf iets subtiels en teken iets extreems. Dat is spannend, toch?
Lotte en jij interviewen schrijvers. Welke vraag zou je aan jezelf willen stellen als je jezelf op een podium als interviewer zou mogen interviewen?
Ik ben altijd geïnteresseerd in het schrijfproces. Je ziet als lezer alleen dat ene dikke boek, maar je hebt geen idee hoe dat precies tot stand is gekomen. Ik vraag altijd graag naar dat proces: wat is er geschrapt? Hoe heeft iemand zitten schuiven met hoofdstukken? Was het een puzzel om een passend einde te verzinnen? Dat vind ik zelf ook leuke vragen om te beantwoorden: ze doen recht aan een lang proces. Je kunt vragen naar iemands personages of de plot, maar daarmee toon je interesse in het verhaal. Als je me vraagt naar het ontstaan van een tekst laat je ziet dat het schrijven je interesseert.
Waar let je op als je op het podium staat en een tekst aan je publiek presenteert?
Rust en afwisseling. Een slechte voordracht is of te snel of te eentonig. Je moet een tekst naar de luisteraar brengen, je kunt niet verwachten dat het publiek ‘m komt halen. De voordrager moet zijn best doen, niet de luisteraar. Daarom teken ik vooraf altijd wat aanwijzingen in mijn kantlijn: welk deel verdient nadruk, welk zinnetje mag sneller, welk woord is essentieel?
Welke tips zou je deelnemers willen meegeven die zich nu hebben opgegeven voor Write Now!?
Meedoen. O wacht, ze hebben zich al opgegeven. Beter worden! Laat in godsnaam zien dat je knijtergoed bent.
Meedoen aan Write Now!? Stuur je tekst hier in vóór 1 april.
